“Het belastingstelsel is kapot” – ChristenUnie bij Leeuwarden Stemt
De ChristenUnie staat momenteel op drie zetels in peilingen voor de Tweede Kamerverkiezingen. De verkiezingen zijn over iets minder dan een maand, en daarmee is de verkiezingsperiode gestart. In Leeuwarden Stemt nodigen wij elke week een politieke partij uit om hun verkiezingsprogramma toe te lichten. Carlijn Niesink kwam namens de ChristenUnie langs. Belangrijke onderwerpen zoals de woningbouw, het stikstofmoeras en bescherming van jongeren kwamen aan bod. De volledige aflevering is terug te luisteren via de website. De samenvatting inclusief beeld is te zien op YouTube.
Carlijn Niesink is gemeenteraadslid in Leeuwarden en fractievoorzitter van de ChristenUnie. Daarnaast werkt ze als beleidsadviseur binnen het sociaal domein bij de gemeente Súdwest-Fryslân. Ze woont in Wirdum en is kandidaat-Kamerlid voor de ChristenUnie bij de Tweede Kamerverkiezingen. Acht jaar geleden werd zij politiek actief. De ChristenUnie profileert zich volgens haar als een partij die niet links en niet rechts wil zijn, maar steeds kiest voor wat zij als het goede ziet. Daarbij zijn volgens Niesink de rechtsstaat, de bescherming van kwetsbare mensen en veiligheid belangrijke uitgangspunten. Zij benadrukt dat de partij een samenleving wil waarin iedereen tot zijn recht komt. Zelf werkte Niesink jarenlang als jongerenwerker. Daar leerde ze naar eigen zeggen dat iedereen iets waardevols te bieden heeft.
Wonen, welzijn en waardigheid
De ChristenUnie wil jaarlijks 100.000 woningen laten bouwen. Volgens Niesink is dat niet ambitieus, maar echt hard nodig gezien het huidige woningtekort. Per regio zou gekeken moeten worden naar de specifieke behoefte. Dit kan soms kleinschalig zijn, zoals “een straatje erbij”. Maar ook meer innovatieve ideeen, bijvoorbeeld leegstaande panden zoals het voormalige belastingkantoor in Leeuwarden herontwikkelen, zijn hard nodig. Een belangrijke voorwaarde voor de partij is dat 30 procent van de nieuwbouw sociale huur moet zijn. Niesink stelt dat investeerders vaak alleen in dure projecten willen investeren, waardoor lagere inkomens buiten de boot vallen. Daarnaast pleit de ChristenUnie voor gemengde wijken, waar verschillende inkomens- en cultuurgroepen samenleven. Volgens Carlijn versterkt dat de sociale cohesie. Wijken zouden daarnaast niet alleen bestaan uit woningen, maar ook uit ontmoetingsplekken, zodat buren elkaar leren kennen en ondersteunen. Het is volgens Carlijn belangrijk dat mensen weer leren naar elkaar om te kijken en elkaar te ondersteunen. Dat maakt volgens haar een betere samenleving.
Hoewel het woningtekort een grote uitdaging vormt, wil de ChristenUnie dat dakloosheid in 2030 beëindigd is. Dat noemt Niesink een ambitieuze, maar noodzakelijke doelstelling. Iedereen heeft volgens haar recht op een dak boven het hoofd. Er moeten dus meer huizen worden gebouwd, maar ook hier moeten initiatieven de ruimte krijgen. Volgens Carlijn zijn er hoopvolle initiatieven in Leeuwarden. Zo bestaat bijvoorbeeld een project waarbij dakloze of bijna-dakloze jongeren tijdelijk kunnen wonen, gecombineerd met begeleiding om zelfstandig verder te kunnen. Zulke initiatieven moet jongeren leren om zelfstandig te kunnen leven en rond te komen, en daarbij ook te leren over financiën.
Stikstof moeras, kern energie en meer circulair
Bij woningbouw is het wel belangrijk dat er ook iets wordt gedaan aan het stikstofmoeras, zoals de ChristenUnie het noemt. Daarbij is het belangrijk om te kijken welke sectoren een groot aandeel hebben, en welke aanpassingen daar gedaan kunnen worden. De ChristenUnie benadrukt wel dat niet slechts één sector verantwoordelijk moet worden gehouden, maar dat de lasten over meerdere sectoren verdeeld moeten worden. De partij benadrukt ook de noodzaak van een circulaire economie. Producten zouden langer mee moeten gaan en beter repareerbaar moeten zijn. De overheid kan daarin volgens Niesink het goede voorbeeld geven. Gemeentes zouden zelf een duurzaam inkoopbeleid kunnen handhaven. Maar de overheid moet ook eisen kunnen stellen aan bedrijven die producten aanbieden die niet aan de duurzaamheidseisen voldoen. Wat energie betreft staat de ChristenUnie niet afwijzend tegenover kernenergie. Het hoeft niet direct gebouwd te worden, maar het moet een optie blijven. Energievoorziening is immers een knelpunt bij nieuwe bouwprojecten. Ook lokale initiatieven, zoals een windmolen in Reduzum, die het hele dorp energie levert, moeten volgens haar eenvoudiger gerealiseerd kunnen worden.
“Het belastingstelsel is stuk”
Voor Carlijn is de hervorming van het belastingstelsel niet alleen een politieke kwestie, maar ook een persoonlijke. Zij werd zelf gedupeerd door toeslagen. Na haar afstuderen ontving zij zorg- en huurtoeslag. Enkele jaren later kreeg zij echter een brief van de Belastingdienst waarin stond dat zij drie jaar lang onterecht toeslag had ontvangen en alles moest terugbetalen. Dit leverde haar een forse schuld op. Volgens Niesink kwam dit onder meer doordat de Belastingdienst in een bepaald jaar de studieschuld meetelde in haar inkomen, terwijl in de jaren erna (met hetzelfde inkomen) dit niet meer gebeurde. Zij dacht daarom recht te hebben op toeslagen, maar dat bleek niet zo te zijn. Het gevolg was dat zij een schuld opbouwde en moest rondkomen van vijftig euro per week. Uit schaamte durfde ze dit destijds niet te delen. “Het belastingstelsel is stuk,” stelt Carlijn. Het is te ingewikkeld en mensen raken de dupe. De overheid is inmiddels een van de grootste schuldeisers van Nederland, en daar moeten we mee stoppen, volgens Carlijn.
De ChristenUnie wil daarom een fundamentele hervorming. Toeslagen zouden moeten verdwijnen en vervangen worden door subsidies of kortingen die vooraf worden verrekend. Zo stelt de partij bijvoorbeeld voor om huursubsidie direct in de huur te verwerken. Die subsidie wordt berekend op basis van gegevens van twee jaar eerder en kan nooit worden teruggevorderd. Ook bij zorg- en andere toeslagen zou zo’n systeem kunnen worden toegepast: geen terugvorderingen achteraf, maar vooraf duidelijkheid en zekerheid. Verder wil de ChristenUnie dat de eerste €30.000 aan inkomen belastingvrij blijft. Daarboven zouden de schijven worden aangepast, zodat de lasten voor middeninkomens lager worden. Mensen die meer vermogen hebben, zouden volgens de plannen juist meer moeten bijdragen. Wie meer dan één miljoen bezit, zou daar jaarlijks 1% belasting over moeten betalen, niet alleen over het rendement, maar over het volledige vermogen. Volgens de partij is dit plan volledig doorgerekend en financieel haalbaar.
Ook op het gebied van gezondheid wil de ChristenUnie het belastingstelsel inzetten. Ongezonde producten zouden duurder moeten worden, zodat gezonde keuzes aantrekkelijker worden. Het probleem kan hier echter mee zijn dat vooral mensen met lage inkomens kunnen hierdoor geraakt worden. Of dit is meegenomen in de afweging wordt niet echt duidelijk. Carlijn schetst het beeld dat andere “vervelende” maatregelen, zoals het invoeren van de gordel, uiteindelijk ook zijn geaccpeteerd door de maatschappij. Het verschil is hier echter dat iedereen hieraan moest voldoen, en dat het niet inkomensafhankelijk was. De plannen lijken maatschappelijke impact te kunnen hebben, maar kunnen ook voor nog meer ongelijkheid zorgen. Het doel is volgens haar dat gezond eten beter bereikbaar wordt, maar de vraag blijft of het ook mogelijk is om gezonde producten goedkoper te maken, naast het duurder maken van ongezonde.
Sociale media pas vanaf 14 jaar
De ChristenUnie wil sociale media pas toegankelijk maken vanaf 14 jaar. Volgens Carlijn is de impact op de gezondheid van jongeren groot. Ze kunnen verslaafd raken en kunnen worden blootgesteld aan schadelijke inhoud. Ze wijst bijvoorbeeld op Snapchat, waar jongeren dachten dat foto’s vanzelf verdwenen, terwijl deze toch verspreid bleken te worden, met ernstige gevolgen. Ouders hebben vaak weinig zicht op wat hun kinderen online doen. Daarom wil de partij Europese afspraken over een leeftijdsgrens en strengere handhaving. Een simpele pop-up volstaat volgens Carlijn niet. Er moet echte verificatie komen, al moet dit wel zo gebeuren dat er niet onnodig veel privégegevens worden gedeeld.
Ook in het onderwijs zijn hervormingen nodig, vindt de ChristenUnie. Leraren zouden zich vooral moeten kunnen richten op hun kerntaak: lesgeven. Nu gaat er volgens Carlijn te veel tijd verloren aan administratie. Door die druk te verlagen, betere salarissen te bieden en meer ruimte te maken voor zijinstromers, moet het beroep aantrekkelijker worden. Daarnaast waarschuwt zij voor de groei van commerciële bijles. Kinderen van ouders met geld krijgen hierdoor extra kansen, terwijl anderen achterblijven. Het risico is dat de ongelijkheid toeneemt, terwijl goed onderwijs voor iedereen toegankelijk zou moeten zijn.
Ontwikkelingshulp terug naar 0,7% van het BNP
De ChristenUnie vindt het belangrijk dat wij een sterke defensie hebben en het buitenland helpen. Carlijn geeft aan dat het goed is om bijvoorbeeld in Oekraïne mensen te helpen met trainen. Ook de inzet van bijvoorbeeld de F-35’s is belangrijk. Maar op het wereldtoneel zal Nederland dit samen moeten doen met Europa doen. In ons eentje kunnen we wereldwijd weinig betekenen, geeft Carlijn aan. Het moet altijd in Europees en NAVO-verband gebeuren. Daarbij blijft de kernvraag: wat draagt werkelijk bij aan vrede? Er bestaat geen blauwdruk voor het oplossen van conflicten, geeft Carlijn aan.
Carlijn wijst op haar eigen ervaringen in Oekraïne, waar zij regelmatig vrijwilligerswerk doet in Charkiv: “Ik zie daar hoe mensen wachten op voedselpakketten, terwijl er verder niets meer is”. Zij geeft aan dat je dan niet kan zeggen: ‘ach, laat ze maar een deel van hun land inleveren’. In Nederland zouden wij ook niet accepteren dat België een stuk van ons land inpikt, zegt Carlijn. Volgens de ChristenUnie is ontwikkelingssamenwerking cruciaal. De partij wil dat 0,7% van het BNP daarvoor wordt vrijgemaakt. Het huidige kabinet heeft dat bijna volledig wegbezuinigd, vooral omdat ze het niet wilden, geeft Carlijn aan. Wij vinden dat Nederland altijd iets moet bijdragen als de ruimte ervoor is. Dit kan zowel op kleine schaal in de buurt, als op grotere schaal wereldwijd.
Transgenderzorg: zorg moet wetenschappelijk, niet ideologisch
De ChristenUnie is een christelijke partij, en daarom zou misschien de verwachting zijn dat ze tegen de transgenderzorg zijn. Maar dat is niet zo volgens Carlijn. De transgenderzorg moet wetenschappelijk onderbouwd zijn, net zoals alle zorg in Nederland. Daarin maakt het niet uit wat voor zorgvraag het is. Dat er mogelijk hulp wordt geboden die niet in lijn is met de eigen ideologie van de ChristenUnie is niet aan Carlijn zelf, zegt zij. Het is aan de artsen die deze mensen helpen, die de keuzes maken. Carlijn heeft het tijdens haar jongerenwerk ook gezien, dat mensen problemen ondervinden wanneer zij een transitie in willen, of twijfelen over hun genderidentiteit. Het is fijn dat deze mensen hier hulp voor kunnen krijgen, zegt Carlijn. Het hoeft niet perse een transitie te zijn, maar het kan ook mentale hulp zijn.
Als je het nu niet kunt betalen, moet je het niet kopen
Er zijn voldoende apps en betaalsystemen, waarbij je een aankoop kan doen, en deze later kan betalen. Dit zijn ‘buy now pay later’ systemen. Volgens Carlijn zijn er genoeg cijfers rondom schuldenproblematiek die aanwijzen dat dit slecht is. Het is simpel, stelt Carlijn: als je het geld nu niet hebt, dan hoef je het nu niet kopen. Dan koop je het product wanneer je het geld wel hebt. Carlijn denkt dat het verbieden van deze betaalsystemen moet kunnen. Je zou binnen Nederland deze systematiek moeten kunnen verbieden, of alleen beschikbaar maken voor bepaalde producten. Een andere mogelijkheid zou zijn dat er een check vooraf wordt gedaan. Deze laat dan zien hoe veel ‘buy now pay later’ iemand al uit heeft staan. Na een bepaald bedrag kan je dan geen nieuwe producten meer bestellen. Dit zou schulden moeten helpen, want deze systemen liggen tegenwoordig vaak tegen grondslag van deze systematiek.
Als afsluiter geeft Carlijn aan: Het belangrijkste is dat mensen gaan stemmen, en als je dan stemt, stem dan ChristenUnie.
De volledige aflevering is terug te luisteren via onze uitzending gemist optie. In de volgende aflevering van Leeuwarden Stemt is Thom Smit van de Socialistisch Partij in de uitzending. Luister deze aflevering vrijdag 03-10 van 17:00 tot 18:00 op Omroep Leeuwarden.
De samenvatting inclusief video is te bekijken via onze YouTube
